Dijital Psikoloji

Tetikleyiciler

Tetikleyiciler, bizi bir şeyi tamamlamaya iten herhangi bir şey olabilir. Tetikleyiciler bize sonraki adımımızı söyleyen, ilk bakışta fark edilmesi güç içten veya dıştan gelen dürtülerdir.

Dıştan gelen tetikleyicilerin her tarafta olduğunu söyleyebiliriz. Bu tetikleyiciler algılarımızı kullanarak bize belirli bir aksiyonu tamamlamamız için hatırlamalar yapar. Bunlar bir web sayfasında “buraya tıkla” gibi bir buton halinde olabilirken, yürüdüğünüz sokaktaki buram buram konan taze kahve ve kek kokusu halinde olabilir.

Diğer yandan, içten gelen tetikleyiciler ise içimizde oluşan dürtüler olarak özetlenebilir. Hatıralar, duygular veya içinde buluduğumuz durumun içselleştirilmesi ile oluşabilecek dürtüler, örnek olarak bazı insanlar içinde bulundukları durumu unutma kaygısıyla telefonu ile fotoğraf çekip Instagram’a yükler. İçten gelen tetikleyiciler, alışkanlık oluşturmanın önemli olduğu ürünlerin başarısında büyük bir öneme sahiptir.

Araştırmalar

Ivan Pavlov, köpeklerin bir zil sesiyle salya akıtılması için şartlandırılabileceğini gösterdi (Pavlov, 1927). Köpekleri beslemeden önce zil çalarak bu şekilde tepki vermeleri için eğitti. Bu öğrenme prosedürü klasik koşullandırma olarak bilinmeye başladı.

BJ Fogg’un davranış modeline göre, istenen davranışın gerçekleşmesi için üç unsur mevcut olmalıdır: motivasyon, yetenek ve tetikleyici. Diğer bir deyişle, değer katmalı, tamamlaması basit olmalı ve dikkat çekmelidir. Bunlardan bir veya daha fazlası eksikse, istenen eylem gerçekleşmeyecektir (Fogg, 2009).

Örnekler

Harekete Geçirici Mesajlar (Call-to-action)

Harekete geçirici mesajlar, kullanıcılarınıza rehberlik eden ve ne yapacaklarını söyleyen bir buton, grafik veya metin biçiminden oluşabilecek bir dış tetikleyicidir. Bu mesajların stilleri, renk, konum veya boyutlarındaki en küçük değişiklikler bile dönüşüm oranında büyük artışlara yol açabilir: Örneğin Black and Decker, “Alışveriş Yap” yerine “Şimdi satın al” butonu kullanarak tıklama oranında %17 artış elde etti. Bir butondaki bir-iki kelimenin bile temel ölçütler üzerinde büyük bir etkisi olabiliyor.

Tetikleyici Örneği: Harekete Geçirici Mesajlar (Call-to-action)

Ana Ekrandaki Uygulama Simgeleri

Bizler bir günde telefonumuza 2,167 kere dokunuyoruz ve 76 kere ekran kilidimizi açıyoruz. Her uygulamalar sekmesine baktığımızda potansiyel tetikleyicilerle karşı karşıya kalıyoruz. Uygulamaların üzerindeki kırmızı bildirimler sanki bir şeyler kaçırıyorum hissini (FOMO) arttırıyor. Mobil kullanıcılarınıza, web sitenizi uygulama gibi ana ekranlarına yükleyebileceğini ve bu şekilde sanki normal bir uygulamaymışçasına tam ekran modunda kullanabileceklerini hatırlatın.

Tetikleyici Örneği: Ana Ekrandaki Uygulama Simgeleri

Push Bildirimleri

Localytics’e göre, mobil kullanıcıların 52%‘sinin telefonlarında push bildirimlerini aktif. Eğer ki push bildirimleri gerektiği gibi kullanırsa bu sayının 80%‘e kadar çıkabileceği söyleniyor. Yani bu bildirimler insanlara bir şeyler yaptırmak için etkili dış tetikleyicilerdir. Kaliteli push bildirimleri; iyi zamanlanmış, verdiği mesajı açık ve merak uyandırıcı olmalıdır.

Tetikleyici Örneği: Push Bildirimleri

Yazılım Güncellemeleri

Daha önce hiç telefona yüklediğinizi bile unuttuğunuz uygulamaların güncellenmesi gerektiği ile ilgili hatırlatma aldınız mı? Güncellemeler pazarlama ve hali hazırda olan kullanıcıların geri dönmesi için taktiksel olarak da kullanılabilir. İos ve Android gibi mobil işletim sistemlerinde yerleşik olarak güncelleme bildirimleri olur. Aynı zamanda masaüstü ya da web tabanlı platformlar için de, güncellemeler için e-postalar atıp kullanıcıları yeni özellikleriniz için bilgilendirebilir ve aynı zamanda kendinizi hatırlatabilirsiniz.

Tetikleyici Örneği: Yazılım Güncellemeleri

Tarayıcı Uzantılarının Simgeleri

Tarayıcınızdaki menü çubuğuna bakın. Kaç tane üçünçü taraf eklenti görüyorsunuz? Her tarayıcınızı açtığınız zaman, bilinçli ya da bilinçsiz olarak o dikkat çekici parlak simgeleri fark edersiniz. Pinterest, Buffer ya da Pocket gibi birçok şirket için tarayıcı uzantıları kendi sorumsuz iş akışları için önemlidir.

Tetikleyici Örneği: Tarayıcı Uzantılarının Simgeleri

İçerikleri Diğer Web Sitelerine Entegre Etmek

Tarayıcı eklentileri o an kullandığınız ekranı kendisine göre değiştirebilir. Örneğin; Buffer eklentisini kullanırken Twitter’da gezerseniz “Buffer” kendisi için çeşitli yerlere kendi butonunu koyacaktır. Bir sosyal yer imi hizmeti sağlayan Refind, Google’da gezerken kaydettiğiniz bağlantıları vurgular ve saklar böylece ihtiyacınız olduğu zaman okuyabilirsiniz. Pinterest eklentisi ise imlecinizi üstüne getirdiğini resmin üzerine “Kaydet” ve “Benzerlerini keşfet” butonlarını ekler.

Tetikleyici Örneği: İçerikleri Diğer Web Sitelerine Entegre Etmek

Okunmamış Bildirim Sayısı

İki tip insan vardır: yüzlerce okunmamış bildirimi olanlar ve bir tane bile okunmamış bildirimi olsa bile ona bakana kadar rahatlayamayanlar. Bildirim rozetleri, ilgi çekici bir yenilik olup olmadığını temsil etmesi açısından çok önemlidir.. Bu bildirim sayaçları genellikle uygulama simgelerinin üstlerinde, web uygulamalarının menü çubuklarında ya da HTML belge başlığı tarayıcılığıyla oluşturulan belge başlığı şeklinde olabilir. Aynı zamanda faviconunuz’da bildirim sayacı göstermeniz de mümkündür.

Tetikleyici Örneği: Okunmamış Bildirim Sayısı

İşlem E-postaları

Bir uygulamaya kaydoldunuz ve gelen kutunuza hoş bir hoş geldin mesajı alırsınız işte buna “işlem e-postası” denir. Kullanıcıların etkileşimi ya da zamana dayalı koşul bu tür bildirimleri tetikler. IBM’nin yürüttüğü bir e-posta pazarlaması araştırmasına göre; işlem e-postalarının, pazarlama e-postalarına göre %116 daha fazla açılma oranı varmış çünkü işlem e-postaları kişiselleştirilmiştir ayrıca alıştığımız için bu e-postaların gelmesini de bekleriz. İşlem e-postaları genellikle hoş geldiniz, parola sıfırlama, sipariş onaylama, bildirimler ya da önemli olayları haber veren maillerdir.

Tetikleyici Örneği: İşlem E-postaları

Pazarlama E-postaları

Toplu, promosyon, ticari, yayın gördüğünüz gibi pazarlama e-postalarının birçok ismi var. İşlem e-postalarından farklı olarak tek bir kişidense toplu olarak ama aynı içerikle gönderilir. Başındaki ufak bir selamlamada kullanıcı adı ya da gönderilen kişinin adının yazması onu özel bir e-posta yapmaz. Örnek olarak; ürün güncellemeleri, web sitesi lansmanları, etkinlik davetleri, özel teklifler ve çekilişler gösterilebilir. Müşterilerinize ulaşabilmek ile spam olarak etiketlenmek arasında ince bir çizgi var. Sadece size izin veren kullanıcılara gönderin, aşırıya kaçmayın, ama abonelerinizle iletişime geçmek için çok da fazla beklemenize gerek yok. Üzerinden zaman geçmiş e-posta listeleri yüksek oranda abone kaybetmenize neden olabilir.

Tetikleyici Örneği: Pazarlama E-postaları

Yer İmi Eklenmiş Siteler

Bizler insan olarak sahip olduğumuz şeyleri kaybetme korkusu‘na sahibiz. Bu yüzden ilg çekici siteleri yer imlerine ekliyoruz hatta bazılarımız hiç bakmasa bile bunları yarınlar yokmuşçasına biriktirir. Arada bir yer imleri klasörüne bakmaya cesaret ettiğimizde kocaman bir potansiyel tetikleyici listesine mağruz kalırız.

Tetikleyici Örneği: Yer İmi Eklenmiş Siteler

İstek Listeleri ve Favoriler

Yer imleriyle benzer bir konsepte sahip olan favoriler özelliğini, çoğu uygulamada sıklıkla görebiliriz. Amazon ve Airbnb ise favori yerine “istek listesi demeyi tercih ediyor. Twitter favorilerinizi “Beğeniler” kısmında tutuyor, ve telefon rehberinizde kişilerinizi “Favoriler” kısmına ekleyebilirsiniz. Kullancılara yer imi özelliği vermeniz onların genel olarak platformla olan etkileşimini arttırır. Eklenen her favori ile kullanıcı daha fazla kullanım taahahüt eder.

Tetikleyici Örneği: İstek Listeleri ve Favoriler

Arama Önerileri

Otomatik tamamlama modeli bütün arama işlevleri için bir ortak payda haline geldi. Arama önerileri, kullanıcıları istedikleri sonuçlara yönlendirerek daha iyi bir sorgulama oluşturabilir. Aynı zamanda, sağlanan öneriler aramayla alakalı olduğunda insanları daha fazla araştırmaya teşvik edebilir.

Tetikleyici Örneği: Arama Önerileri

Satın Alınmış Medya

Web banner’larından ücretli arama pazarlamasına kadar her şey yeni müşteriler edinmek için kullanılır ve ücretli tetikleyiciler kategorisine girer. Ürününüzün adını kısa sürede geniş bir kitleye göstermenin etkili bir yoludur. Ücretli kanallar, daha iyi kitle hedefleme ve dolayısıyla ziyaretçiler için daha iyi deneyimler sağlamayı amaçlayan daha fazla özellikle gelişmeye devam edecek. Ascend2 tarafından yapılan araştırmaya göre, görüşülen pazarlamacıların %67’si arama motoru pazarlamasının en etkili pazarlama olduğunu söyledi bunu %50 ile sosyal medya reklamları takip etti.

Tetikleyici Örneği: Ödenmiş Medya

Sahip Olunan Medya

Yüksek kaliteli, dijital bir varlık, başarı için kritik öneme sahiptir. Sahip olunan medya, oluşturduğunuz ve sahibi olduğunuz kanallarda yayınladığınız içeriği ifade eder. Bu, ana web sitenizi, bloglarınızı ve haber bültenlerinizi ve aynı zamanda tümü markanızın bir uzantısı olarak hareket eden herhangi bir sosyal medya varlığını içerir. Sahip olduğunuz medya ne kadar çok olursa, yeni ziyaretçiler kazanmak için o kadar fazla potansiyel dış tetikleyici sağlamış olursunuz. Sahip olunan medya, kazanılan medyaya yol açar.

Tetikleyici Örneği: Sahip Olunan Medya

Kazanılan Medya

İnsanların önüne ödeme yaparak çıkan ücretli medyanın aksine, kazanılan medya, ağızdan ağza iletişim yoluyla kazandığınız ün anlamına gelir. Kazanılan medya hizmetinizi öven tweet, ürününüzden bahseden ve binlerce kişi tarafından paylaşılan blog yazısıdır. Kendinizi ve işinizi nişinizde lider olarak konumlandırın, bu size bir ton sosyal kanıt ve güvenilirlik sağlayacaktır. Tabi ki herkes markanızı beğenmeyecek ama işletmenize yönelik nefreti herkese açık bir şekilde kabul ederek, marka severler tarafından oluşturulan olumlu ağızdan ağza iletişimi artıracaksınız (Monahan, Espinosa & Ortinau, 2017 ).

Tetikleyici Örneği: Kazanılan Medya

Dahili Tetikleyiciler

Dahili tetikleyiciler her zaman olabilir . Önceki örneklerdeki harici tetikleyicilerin aksine, dahili bir tetikleyiciyi göremez veya duyamazsınız. İçsel tetikleyiciler, etrafınızdaki duygular, durumlar, yerler ve insanlar aracılığıyla zihninizde otomatik olarak tezahür eder. Özellikle olumsuz duygular güçlü tetikleyicilerdir. Sadece bir yalnızlık kıvılcımı, can sıkıntısı veya bir şeyleri kaçırma korkusu Facebook, Instagram veya Snapchat’i kontrol etmemizi sağlar. Araştırmacılar, depresif semptomları olan kişilerin gelen kutularını daha sık kontrol etme eğiliminde olduğunu tespit ediyor, yüksek düzeyde kaygı ile ilişkilidir. Kutsal Kase, harici tetikleyicileri dahili tetikleyicilere dönüştürerek, ürününüzü günlük rutinlerine ve duygularına bağlayarak kullanıcıyı tekrar tekrar geri getirmektir. İstediğiniz alışkanlığın ne zaman oluşturulabileceği konusunda kullanıcılarınızın hangi durumlarda kendilerini bulabileceklerini kendinize sorun ve o ana yakın bir şekilde harici bir tetikleyicinin tetiklenip tetiklenemeyeceğine bakın.

Tetikleyici Örneği: Dahili Tetikleyiciler